Aktualności

Fakty powiatowe facebook Youtube
Piątek, 18 października 2019 roku

Dziecko się złości, czyli o uczuciach i emocjach. Jak być przewodnikiem dla swojego dziecka po świecie emocji


Spróbujmy przypomnieć sobie nasz wczorajszy dzień. Nawet jeśli należał do przeciętnych, na pewno nie był pozbawiony emocji. Poranny uśmiech mijanej osoby, korek w drodze do pracy, rozlana kawa czy może kłótnia z ważną dla nas osobą. Emocje są nieodłącznym elementem codziennego doświadczenia. W ciągu jednego dnia możemy odczuwać epizody smutku, radości, złości, a także gniewu.

Emocje są nierozerwalnie związane z życiem społecznym, relacjami i kontaktami z innymi ludźmi. Skoro są częścią nas, to jaki powinniśmy mieć do nich stosunek? Często mylnie dzielimy je na dobre i złe. Tych pierwszych stale oczekujemy, z kolei tych drugich unikamy, tłumimy i wypieramy. Nie ma nic bardziej mylnego. Wszystkie emocje są tak samo ważne i nie warto ich dzielić na dobre i złe. Niezależnie od wieku przeżywamy te emocje, które wynikają z naszych aktualnych potrzeb. Warto docenić ich rolę w życiu każdej osoby, a co za tym idzie w życiu rodziny. Nie mamy na nie wpływu ani nie możemy mieć nad nimi kontroli. Powinniśmy jednak być świadomi możliwości decydowania o sposobie, w jaki chcemy reagować, gdy się pojawiają.

Zastanówmy się również nad emocjami dzieci. Tak samo jak nasze ich emocje są reakcją na sytuacje i bodźce, których doświadczają. Świat emocji dziecka charakteryzuje się większą spontanicznością oraz potężną siłą wyrażania. Małe dzieci zazwyczaj nie analizują swoich potrzeb oraz nie zastanawiają się nad sposobem wyrażania uczuć. Dziecko przeżywa emocje całym sobą, często nie rozumiejąc, dlaczego targają nim tak silne uczucia. To właśnie rodzic powinien wspierać, a także nauczyć, jak sobie radzić w trudnych i niezrozumiałych dla niego chwilach. Dzięki dojrzałej i adekwatnej reakcji rodzica, dziecko uczy się rozpoznawać swoje emocje, co za tym idzie, również uczy się panować nad sposobem ich wyrażania. Nie należy to do łatwego zadania, ponieważ zanim pomożesz dziecku musisz najpierw uporać się ze swoimi emocjami.

Co robić ?

Jeśli stoi przed Tobą krzyczący maluch, a Ty w danej chwili jesteś pełen złości i frustracji, przede wszystkim unikaj komunikatów dających informację, że to, co przeżywa dziecko, nie jest właściwe. Wystrzegaj się zdań takich jak: "Nie płacz", "Nie bądź smutny", "Jak będziesz się tak zachowywać nikt Cię nie będzie lubić". Weź głęboki wdech, spróbuj uporać się ze swoimi uczuciami, nie przelewaj gniewu na dziecko. Pozwól mu przeżywać jego emocje.

Pamiętaj, że dziecko zmuszane do ich tłumienia, nie nauczy się, jak sobie z nimi radzić w przyszłości. Gdy jesteś gotowy na konfrontację ze światem wewnętrznym młodego człowieka, pomóż mu nazywać emocje i wspólnie z nim poszukaj potrzeb, jakie za nimi stoją.

Dlaczego rozpoznawanie i nazywanie uczuć jest tak ważne?

Dzięki zrozumieniu przyczyny swojego samopoczucia możemy lepiej zrozumieć samych siebie, a także poznać stojące za nim potrzeby. Znając swoje uczucia i potrzeby, możemy zapanować nad wyrażaniem ich. Kontrola ta daje poczucie siły i zadowolenia z siebie. Wraz z wiekiem wzrasta umiejętność nazywania mimicznych wyrazów emocji. Warto ćwiczyć tę umiejętność ze swoją pociechą. Dobrym przykładem może być wspólne oglądanie przedstawionych schematycznie wyrazów mimicznych, a przy tym zadawanie następujących pytań: Przyjrzyj się uważnie i powiedz, jak myślisz – co czuje ta buzia? Jaką wyraża emocje? Co mogło spowodować taki stan?

Innym ćwiczeniem jest oglądanie ilustracji sytuacyjnych i proszenie o przyjrzenie się obrazkowi i powiedzenie, co czuje (przeżywa) postać. Warto dopytywać dziecko, co dla niego oznaczają poszczególne słowa "Czy znasz słowo ciekawość? Co to słowo znaczy? Co przychodzi Ci do głowy, kiedy je słyszysz?". Również podczas czytania możesz zapytać dziecko, co uważa, że czuje bohater w danej sytuacji, jak powinien się zachować, jak mógłby rozwiązać swój problem. Nazwać oznacza poznać, oswoić się, zdobyć doświadczenie. Jesteśmy mocno skupieni, by przybliżyć naszym dzieciom świat materialny, aby opowiadały co widzą, znały różnicę między kotem a psem, dniem a nocą, nazywały warzywa, kolory, liczby. Tymczasem umyka nam sfera, której odkrycie jest równie ważne. Prawidłowe rozpoznanie, nazwanie i wyszukanie źródła emocji jest bardzo ważne w rozwoju młodego człowieka. Wiedza o tym, że jeśli płaczę, to znaczy, że jest mi przykro, otwiera bramę do zastanowienia się, jak poradzić sobie ze smutkiem, jaka potrzeba się za nim kryje, co zrobić, aby było nam lepiej. Dzieci potrzebują przewodnika po świecie emocji, żeby poruszać się po nim bezpiecznie.

Zeszyt Emocji dla wstydliwych maluchów

Trening nazywania emocji należy praktykować systematycznie. Oprócz opisywania emocji widzianych na schematach i ilustracjach, warto aby dziecko również opowiadało o swoich uczuciach i przeżyciach. Może do tego służyć wiele technik, w zależności od preferencji dziecka, jego stopnia otwartości, wieku, czy możliwości. Dla bardziej wstydliwych dzieci oraz takich, które po prostu wolą w samotności zastanowić się nad swoimi doznaniami poleca się prowadzenie Zeszytu Emocji. Wraz ze swoim dzieckiem zaopatrzcie się w zeszyt, kolorowe długopisy, karteczki samoprzylepne oraz naklejki. Gdy zgromadzicie wszystkie potrzebne przybory, połóżcie je we wspólnie wybranym przez Was miejscu. Kiedy w życiu Twojego dziecka coś się wydarzy, w każdej chwili będzie miało dostęp do zeszytu, któremu może powierzyć swoje myśli i sekrety. W konsekwencji tego nie będziesz na siłę zaczynać krępującej dla malucha rozmowy o uczuciach, a także zyskasz czas, żeby na spokojnie przemyśleć dalsze kroki. Obie strony dzięki temu mają szansę na oswojenie się z sytuacją. Jeśli Twoje dziecko nie potrafi pisać, możecie wspólnie wymyślić inną formę zamiast zeszytu. Może to być kolorowa kartka, na którą będzie przyklejać, wycięte wcześniej buźki przedstawiające emocje. Zabawa ta otwiera możliwość pokierowania rozmowy tak, by dowiedzieć się dlaczego nasze dziecko tak się czuje, co spowodowało jego smutek, złość, bądź radość.

Dla najmłodszych Metoda Kropek

Innym świetnym pomysłem dla najmłodszych, którzy nie potrafią pisać, jest Metoda Kropek. Narysuj na kartce kropki od największej do najmniejszej. Byłoby wspaniale, gdybyście mogli zawiesić je na ścianie w miejscu dostępnym dla malucha. Gdy jesteś świadkiem silnej emocji dziecka poproś go, by wskazało, która kropka opisuje stopień jego emocji. Tyczy się to nie tylko emocji negatywnych. Również, gdy dziecko spotka coś przyjemnego, poproś o wskazanie na odpowiednią kropkę. Dla ułatwienia możecie zrobić dwa inne kolory na emocje przyjemne i nieprzyjemne. Przy smutku, złości, czy gniewie zachęćmy dziecko do zamknięcia oczu i wyobrażenia sobie jak kropeczka maleje, a emocja negatywna słabnie. Technika ta pozwala spojrzeć na sytuację z boku, co pozwala na uspokojenie i zmianę reakcji.

Rodzinny zbiór przepisów – Kodeks Złości

Ponadto przydatną metodą jest również Kodeks Złości. Jest to umowa pomiędzy dzieckiem a rodzicem. Niniejszy dokument obejmuje 3 ważne punkty: po pierwsze, każdy ma prawo do odczuwania złości, po drugie, ustalone są akceptowalne sposoby wyrażania złości, a także jako ostatni trzeci punkt ustala się zakazane formy wyrażania złości. Ważne, aby dostosować kodeks do wieku i możliwości dziecka. Rozbudowane zasady przy małych dzieciach nie mają szczególnego sensu. Podczas wspólnego tworzenia podpunktów wystrzegaj się słowa “nie”. Przykładowo zamiast zasady “Nie krzyczymy na siebie” zapisz “Mówimy do siebie spokojnym tonem”, “Nie przeklinamy” zastąp sformułowaniem “Używamy poprawnej polszczyzny”. Zasada kodeksu działa podobnie, jak w przypadku każdej nowej rzeczy – żeby zapamiętać trzeba powtarzać. Aby kodeks działał systematycznie powtarzaj go z dzieckiem.

Emocje są nieustannie obecne w naszym życiu. Wpływają na relacje rodzinne, a także samopoczucie. Ich znajomość zwiększa kontrolę nad sobą. Poprzez zabawę dzieci trenują umiejętność ich regulacji. Musimy pamiętać, że nikt, zarówno dzieci, jak również rodzice nie zawsze są szczęśliwi i uśmiechnięci. Każdy z nas przeżywa trudne chwile. Ważne, żeby zrozumieć powód negatywnych emocji, umieć nazwać stan, w jakim się jest, a co za tym idzie, wpłynąć na sposób jego wyrażenia.

 

Bibliografia:

BabyBoom, Metoda Kropeczkowa, [w:] https://www.babyboom.pl/przedszkolak/rozwoj/metoda-kropek-naucz-dziecko-radzic-sobie-z-emocjami
Mamagerka, Zeszyt Emocji, [w:] https://mamagerka.pl/zeszyt-emocji-jak-rozmawiac-z-dzieckiem-o-emocjach/
Mamo, to ja, Kodeks Złości, [w:] https://mamotoja.pl/trudne-emocje-jak-wspierac-dziecko,problemy-wychowawcze-przedszkolak-artykul,23364,r1p1.html
Katarzyna Sieniawska, Jak rozmawiać z dzieckiem o emocjach? Co zrobić, kiedy mówi “nie” albo nic mu się nie chce, [w:] http://spdavinci.pl/rozmawiac-dzieckiem-o-emocjach-zrobic-mowi-nic-mu-sie-chce/
W. Łosiak, Psychologia emocji, Warszawa 2011.
B. Górecka-Mostowicz, Co dzieci wiedzą o emocjach, Kraków 2005.


Źródło: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Gostyniu


Strona powiat.gostyn.pl
korzysta z plików cookies