Aktualności

List w sprawie zmiany ustawy o wspieraniu rodziny

Ogólnopolskie Stowarzyszenie Powiatowych i Miejskich Ośrodków Pomocy Rodzinie „Centrum” wystosowało do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej - Elżbiety Rafalskiej stanowisko w sprawie przygotowywanej w parlamencie nowelizacji ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Stanowisko powstało – w głównej mierze – w oparciu o wykład dyrektora Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Gostyniu: „Siedem lat funkcjonowania ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej”. Mirosław Sobkowiak przedstawił go na XIII Ogólnopolskim Forum Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie i Miejskich Ośrodków Pomocy Rodzinie pn. "Zawsze z Rodziną" w Busku – Zdroju.

Poniżej przedstawiono najważniejsze z uwag zawartych w liście do MRPiPS.

Na pierwszy plan wysuwa się problem związany z brakiem zapewnienia odpowiednich środków finansowych na realizację zadań wynikających z ustawy. Problem ten dotyka w główniej mierze samorządy powiatowe. Nowelizacja ustawy zwiększa wydatki powiatów i gmin na wsparcie rodziny i piecze zastępczą, jednocześnie nie zapewniających środków finansowych na ich realizację.

Projekt zakłada wprowadzenie obligatoryjnego nakazu przydzielenia asystenta rodziny, rodzinie, z której dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej. Stowarzyszenie przychyla się do tego pomysłu, bowiem w opinii Stowarzyszenia ośrodki pomocy społecznej bez tego nakazu, będą stosowały dotychczasową nagminną praktykę braku pracy z asystentem. Jednocześnie należy zwrócić uwagę na konieczność wprowadzenia jasnego podziału zadań pomiędzy pracownikami socjalnymi a asystentami rodziny.

Koniecznym jest zmniejszenie pobytów długoterminowych w pieczy zastępczej przez pracę na rzecz powrotów do własnego środowiska rodzinnego lub przysposobień. W tym zakresie Stowarzyszenie proponuje wprowadzenie rozwiązania, które znacząco zmotywowałoby samorządy gminne do podejmowania działań wspierających i naprawczych skierowanych do rodzin biologicznych, w postaci wprowadzenie odpłatności w wysokości 100% przez samorządy gminne za pierwszy rok pobytu dziecka w pieczy zastępczej. Proponuje się także, aby kolejne lata pobytu dzieci w pieczy zastępczej były finansowane przez samorządy gminne w wysokości 50% kosztów pobytu dziecka.

Nowelizacja ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej utrwala nierówne traktowanie wychowanków pieczy instytucjonalnej poprzez wykluczenie ich ze świadczenia wychowawczego (tzw. 500+). Stanowi to naruszenie konstytucyjnej zasady równości obywateli wobec prawa. Konieczne jest przyznanie tej grupie dzieci świadczenia wychowawczego i np. gromadzenie go do usamodzielnienia na kontach wychowanków.

Coraz więcej dzieci kierowanych jest do pieczy zastępczej ze zdiagnozowanymi  różnego rodzaju zaburzeniami (np. ADHD, TRAD, FAS, często sprzężonymi i w połączeniu z dysfunkcjami zdrowotnymi lub z niepełnosprawnością intelektualną). Jest zbyt mała liczba specjalistycznych rodzin zastępczych i placówek typu specjalistyczno-terapeutycznego, by przyjąć te dzieci wraz z udzieleniem im specjalistycznego wsparcia. Zamiast likwidować placówki opiekuńczo-wychowawcze, należałoby stworzyć warunki finansowe zachęcające do zwiększania liczby rodzin specjalistycznych i przekształcania placówek opiekuńczo-wychowawczych w placówki typu specjalistyczno-terapeutycznego lub zatrudniania w placówkach opiekuńczo-wychowawczych większej liczby specjalistów przygotowanych do pracy z dziećmi sprawiającymi problemy wychowawcze. 

Stowarzyszenie „CENTRUM” zwraca również uwagę na pilną konieczność rozdzielenia dwóch wzajemnie wykluczających się zadań, nałożonych na instytucje organizatorów rodzinnej pieczy zastępczej tj. zadania wspierania i pomocy dla rodzin zastępczych i rodzinnych placówek opiekuńczo- wychowawczych oraz zadania nadzoru i kontroli nad tym obszarem.

Stowarzyszenie „CENTRUM” zdecydowanie sprzeciwia się ustawowemu obniżeniu wymogów kwalifikacji na wiele stanowisk specjalistów wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej. Proponuje natomiast wzmocnienie efektywności takich specjalistów poprzez wprowadzenie obowiązkowych szkoleń dotyczących pracy z rodziną, ustalenie minimalnych kwot wynagrodzeń  a także nadania uprawnień na wzór pracowników socjalnych do dodatkowych urlopów i dodatku za pracę w środowisku.

Stowarzyszenie zwraca również uwagę na niekorzystne zjawisko nadawania przez zarząd powiatu dyrektorowi PCPR uprawnień do kontroli rodzinnej pieczy zastępczej. Sam dyrektor PCPR często ma problem dotyczący udziału w kontroli, gdyż też pracuje bezpośrednio z rodzinami zastępczymi a kontrolując je, stawia te rodziny w trudniej sytuacji rozdarcia, bowiem często uprzednio z nimi pracował. Proponuje się natomiast nadanie dyrektorom PCPR uprawnień strony w postępowaniach sądowych w sprawach rodzinnych związanych z pieczą zastępczą.

W opinii Stowarzyszenia występuje również problem na tle braku możliwości cofnięcia uprawnień kwalifikujących na rodzinę zastępczą oraz problem migracji rodzin na terytorium innych powiatów, którym została wydana negatywna ocena. Proponuje się także wprowadzenie zakazu umieszczania w rodzinie z danego powiatu, dzieci spoza powiatu, bez zgody organizatora rodzinnej pieczy zastępczej na terytorium z tego powiatu.

Zaproponowano też wzmocnienie efektywności pracy specjalistów: asystenta rodziny i koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej np. przez wprowadzenie obowiązkowych szkoleń dotyczących pracy  z rodziną, ustalanie minimalnych kwot wynagrodzeń, zwrot kosztów przejazdów w związku z wykonywaniem czynności służbowych, nadanie uprawnień na wzór pracowników socjalnych do dodatkowych urlopów i dodatku za pracę w środowisku (w którym asystent rodziny i koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej pracują o wiele częściej i dłużej niż pracownik socjalny).

Postuluje się wprowadzenie obowiązkowego szkolenia dla rodzin zastępczych spokrewnionych i dla rodzin zaprzyjaźnionych (jako elementu ich kwalifikacji).

Podkreślano też potrzebę większego wsparcia usamodzielnianych wychowanków np. w zakresie zapewniania lub wynajmowania mieszkań, tworzenia dedykowanych mieszkań chronionych czy innych świadczeń wspierających proces usamodzielnienia (np. dofinansowania do uzyskania prawa jazdy czy innych specjalistycznych kursów).

Wskazano - w oparciu o wieloletnie doświadczenia - na konieczność  utrzymania pieczy instytucjonalnej (zamiast jej likwidowania) wraz ze wzmocnieniem jej specjalizacji i daniem narzędzi do pracy z dzieckiem nastoletnim z problemami.

Z pełnym stanowiskiem Ogólnopolskie Stowarzyszenie Powiatowych i Miejskich Ośrodków Pomocy Rodzinie „Centrum” można zapoznać się poniżej:

http://wartowiedziec.pl/attachments/article/49739/plik.pdf

Opracowanie: PCPR